นนฺทิยาวฏฺฏสฺส นยสฺส ราควิราคา เจโตวิมุตฺติ อวิชฺชาวิราคา จ ปญฺญาวิมุตฺติ ปริโยสานํ ฯ ปฐมาย ทิสาย ราควิราคา เจโตวิมุตฺติ, ทุติยาย ทิสาย อวิชฺชาวิราคา ปญฺญาวิมุตฺติฯ อิเม ตโย นยา อิเมสํ ติณฺณํ นยานํ อฏฺฐารสนฺนํ มูลปทานํ อาโลกนา, อยํ วุจฺจติ ทิสาโลกโน [ทิสาโลจโน (ก.)] นโยฯ อาโลเกตฺวาน ชานาติ ‘‘อยํ ธมฺโม อิมํ ธมฺมํ ภชตี’’ติ สมฺมา โยชนาฯ กุสลปกฺเข อกุสลปกฺเข จ อยํ นโย องฺกุโส นามฯ อิเม ปญฺจ นยาฯ

ตตฺถิมา อุทฺทานคาถา

ตณฺหา จ อวิชฺชาปิ จ, โลโภ โทโส ตเถว โมโห จ;

จตฺตาโร จ วิปลฺลาสา, กิเลสภูมี นว ปทานิฯ

เย จ สติปฏฺฐานา, สมโถ จ วิปสฺสนา กุสลมูลา;

เอตํ สพฺพํ กุสลํ, อินฺทฺริยภูมี นว ปทานิฯ

สพฺพกุสลํ นวหิ ปเทหิ ยุชฺชติ, นวหิ เจว อกุสลํ;

เอเต เต มูลปทา, อุภโต อฏฺฐารส ปทานิฯ

ตณฺหา เจว อวิชฺชา จ, สมโถ จ วิปสฺสนา;

โย เนติ สพฺเพสุ โยคยุตฺโต, อยํ นโย นนฺทิยาวฏฺโฏฯ

ยํ กุสลมูเลหิ, นยติ กุสลอกุสลมูเลหิ;

ภูตํ ตถํ อวิตถํ, ติปุกฺขลํ ตํ นยํ อาหุฯ

โส เนติ วิปลฺลาเสหิ, กิเลสอินฺทฺริเยหิ จ;

ธมฺเม ตํ นยํ วินยมาหุ, สีหวิกฺกีฬิตํ นามฯ

เวยฺยากรเณ วุตฺเต, กุสลตาหิ อกุสลตาหิ จ;

ตโย อาโลกยติ, อยํ นโย ทิสาโลจโน นามฯ

โอโลเกตฺวา ทิสาโลจเนน, อุกฺขิปิย ยํ สมาเนติ;

สพฺเพ กุสลากุสเล, อยํ นโย องฺกุโส นามฯ

นยสมุฏฺฐานํฯ

เปฏโกปเทเส มหากจฺจายนสฺส เถรสฺส สุตฺตวิภงฺคสฺส

[เวภงฺคิสฺส (ปี. ก.)] ทสฺสนํ สมตฺตํฯ

ยานิ จตุกฺกานิ อกุสลานิ กุสลานิ จ สีหวิกฺกีฬิเต นเย นิทฺทิฏฺฐานิ, ติกานิ กุสลานิ จ อกุสลานิ จ ติปุกฺขเล นเย นิทฺทิฏฺฐานิ, ทุกานิ กุสลานิ จ อกุสลานิ จ นนฺทิยาวฏฺเฏ นเย นิทฺทิฏฺฐานิฯ เยสุ ทฺวีสุ ธมฺเมสุ [วิสุทฺธีสุ (ก.)] กุสเลสุ โส อตฺโถ ติเกสุ วิภชฺชมานสฺส ภวภูมิ, อถ จ สพฺโพ [ปุพฺโพ (ก.)] จ อตฺโถ ตีหิ พฺยญฺชเนหิ นิทฺทิสติฯ ตตฺตกานิ วุจฺจติฯ โย อตฺโถ จตูหิ ปเทหิ อฏฺฐวีสติภาเคหิ นตฺถิภูมิ นิทฺทิสิตุํ, อวจรนฺโตว จตูหิ ปเทหิ นิทฺทิสติฯ อิติ ยํ ยถานิทฺทิฏฺฐสฺส อวิโกสนา อิทํ ปมาณํฯ ยถา สพฺเพ สมาธโย ตีสุ สมาธีสุ ปริเยสิตพฺพา, สวิตกฺกสวิจาเร อวิตกฺกวิจารมตฺเต อวิตกฺกอวิจาเร อิทํ ปมาณํ, นตฺถิ จตุตฺโถ สมาธิฯ ตถา ติสฺโส ปญฺญา จินฺตามยี สุตมยี ภาวนามยี สพฺพาสุ ปญฺญาสุ นิทฺทิสติ, นตฺถิ จตุตฺถี ปญฺญา น จินฺตามยี น สุตมยี น ภาวนามยี, ปญฺญา นาสฺส อตฺถิ อิเมสํ ธมฺมานํ ยา อวิกฺเขปนา, อิทํ วุจฺจติ ปมาณนฺติฯ

เถรสฺส มหากจฺจายนสฺส ชมฺพุวนวาสิโน เปฏโกปเทโส

สมตฺโตฯ

เปฏโกปเทสปกรณํ นิฏฺฐิตํฯ